Yeni dönem öğretmen atamaları Eylül’de yapılacak. MEB yetkilileri, bu dönem en çok ihtiyaç duyulan alanları açıkladı ama bazı belirsizlikler var. Tarih öğretmeni adayları da haklı olarak bekleyiş içine girdi ve sosyal medyada seslerini duyurmaya çalışıyorlar. Kuşkusuz bir bölümü de öğrencim olan bu adaylar yaptıkları çağrılarda benim de onları desteklememi istiyorlar.

Destekliyorum. Elbette destekliyorum. Eğitimini tamamlamış üniversite mezunları bütün gençlerimizin en kısa zamanda üretime geçmelerini desteklememek mümkün mü?

Gençler üretime geçmek istiyorsa bize desteklemek düşer ancak bu desteğin, bugün olmasa bile gelecekte siyaset üreticilerine de yol göstermesi açısından anlamlı ve somut gerekçelere dayalı olması gerekiyor.

Prensipte tarih eğitimi almanın bir “meslek eğitimi olmadığına” inandığımı bilir benim öğrencilerim. Ama elbette siz bu eğitimi verdiğiniz kurumların çıktılarının başına “öğretmen olur” ibaresini yazarsanız beklentiyi baştan belirlemiş olursunuz ve benim inancım da berhava olur. Bu yüzden Eğitim Fakülteleri ve Fen Edebiyat Fakülteleri Tarih bölümlerinin mezunlarının bu hakkı talep etmelerinde bir anormallik yok, hatta en tabii haklarıdır. Fakat…

Bu nasıl olacak? Türkiye’de üniversiteler, kurulurken “akademi” mantığı ile salt bilgi üreten ve öğreten kurumlar olarak kurulmamış, bilakis meslek eğitimi sunan kurumlar olarak benimsenmiştir. Türkiye gibi gelişmekte olan bir ülke için bu belki bir zaruret idi. Zira hemen hemen her alanda yetişmiş insana ihtiyaç vardı. Ama bunun bir planlaması yapılmadı… Ve hala yapılmıyor. “İhtiyaç var, talep de var. Öyleyse her yerde birbirine benzer kurumları kurmanın ne zararı var” denilerek bugünlere gelindi. Hani tarımda “bu yıl soğan para etti” diyerek, bütün üreticilerin planlamadan soğan ekimine yönelip, ertesi yıl hepsinin birden zarar etmesi misali… Herkes üniversite istedi, hatta “öğretmenlik de olsa olur” diyerek bu kutsal mesleği semadan zemine indirdi ve işte bugün gelinen durum. Bu mesele daha çok laf kaldırır, ama burada keserek bir kere daha gençleri desteklediğimizi beyan edelim. Bunu fırsat bilerek bir kaç da öneri sunalım.

Türkiye’de son yıllarda yapılan atamalara, açılan derslikler ile sınıfların çoğalmasına rağmen bütün branşlarda öğretmen fazlalığı olduğu ortada. Hele bir tahta bir avuç tebeşir bir de ilkokuldan bozma sınıfta ucuza açılabilen bölümlerden mezun olanlarda durum daha vahim. (İki yıldır bazı bölümlere kontenjan verilmemesi bir umut.) Ama olan olmuş bir kere. Şimdi ne yapacağız? Tam sayısını bilmiyorum ama ortada dolaşan rakamlara göre 15 bin civarında Tarih öğretmeni atama bekliyor. Her ne kadar gençler “kadre uğradıklarından” Eylül’de 5000 atama talep etmekte iseler de “bunun çokluktan kinaye” kabilinden bir talep olduğunu kendileri de iyi bilirler. Görünen o ki, bu talebin onda biri oranında bir atama yapılacaktır. Bu da şu demektir. Her yıl aynı oranda atama ile 30 yıllık ihtiyacımız zaten rezervde hazır. Veya iyi bir planlama ve Maliye’nin işi eğitim perspektifinden görmesi halinde bu sayı iki katına çıkarsa 15 yıllık rezervimiz var demektir. Bu durumda “perçem düşer kel görünür” değil mi? Aslında buradaki “kel” kelimesini hafife almayın. Güngörmüş, aklı başında bu memleket için kafa yormuş ve sonunda “kel” kalmışları anlayalım. Onlar iki soruyu cevaplamalılar. Birincisi, müsebbibi kim olursa olsun bu yanlışa nasıl düştük? İkincisi de çıkış yolu nedir?

Bu konuda benim bazı cevaplarım olsa da bunları uzun uzadıya yazmayı tehir ediyorum. Mesele destek ya.. Ama uzun deyince bir kere bizim üniversite sistemimizin yeniden özellikle de öğrenim süreleri açısından ele alınması gerektiğini de söylemeden edemeyeceğim. Yani..

1. Meslek eğitimi veren (bütün) fakültelerde eğitim süresi uzundur. Yeniden planlanması ve kademeli hale getirilmesi gerekiyor. Bu hem eğitimin kalitesini arttıracak ve hem de atamaları belli bir düzene ve sıraya sokacaktır. Söz gelimi, İlk öğretim tarih veya branş öğretmenliği için 2+1, Lise düzeyindeki branş öğretmenlikleri için 3+1 formülü denenebilir. İlk iki veya üç yıl alan dersleri, sonraki +1ler de stajyer öğretmen olarak okullarda geçmelidir. Akademik eğilimleri olanlar da 4+1 olarak eğitimlerini sürdürmelidirler. Böylece kısmen de olsa yığılmaların önü alındığı gibi, maalesef tamamen amacından sapmış olan pedagojik formasyon kursları peşinde adayların yığınla para ve zaman kaybı olmaz. (Aslında o kurslara verilen paralar ile iş kurulabilir, ama bunun için de girişimcilik ruhu kazandırmak lazım.) Bu tabii benim hayalim ve daha çok tartışılması gerekir… Acil çözüm için diğer maddeye geçelim.
2. Öğretmenlerin, öğretmen olarak çalışma yaşları yeniden gözden geçirilmelidir. Sürekli değişen ve gelişen teknoloji karşısında nesiller arası fark da hızla artmaktadır. Belli yaşa gelmiş öğretmenler tecrübe ve birikimlerine rağmen -lütfen kızmasınlar veya bir zahmet kimse kızmasın ya da isteyen istediği kadar kızsın- zannedildiğinin aksine faydalı olamamaktadırlar. Mesela İstanbul’un en iyi liselerinden birinde bir Tarih öğretmeninin 25 yıl önce üniversitede aldığı yalan yanlış ders notları ile ders verdiğine şahit oldum. Muhtemelen hala da devam ediyordur. Öğretmenleri gençleştirmek demek birikmiş o tecrübeleri yok etmek anlamına gelmez tabii ki. Onları planlama ve idari birimlere aktararak yine istifade etme yolu bulunabilir. Tabii ki çok acil bir çözüm aranacaksa teşvik edici emeklilik de sunulabilir. Öğretmenler odası halinden bezgin insanlar ile dolu. Bir dokunsan bin ah işiteceğin öğretmenler ile alınan netice de ortada. Onlara ya yeni bir heyecan verip, iş yapmaları sağlanmalı ya da emekli edilmelidirler. Böylece yeni nesil öğretmen adaylarına da atama imkanı sağlanır.
3. Okullardaki ücretli öğretmenlik sistemi mutlaka kaldırılmalıdır. Eğitim açısından çok mahsurlu ve öğretmenler arasında sınıfsal (!) bir çatışmaya sebep olan bu sistem sadece gerçekten ihtiyaç duyulan alanlar için kullanılmalı.
4. Öğretmenler mutlaka sadece branşlarında istihdam edilmeli. Mesela, şu anda en çok ihtiyaç duyulan branşlardan birisi Beden Eğitimi’dir. Mevcut uygulamaya göre, Beden Eğitimi öğretmeni yerine sabahleyin okula yürüyerek gelen herkes bu ders verebilir. Oysa herkes bilir ki Beden Eğitimi bu değildir. Peki öyleyse bu tarzdaki ısrarımız niye? Bilen bizi de ikna etsin.
5. Tarih öğretmenliğinden mezun olanların aldıkları seçmeli dersler dikkate alınarak, Sosyal Bilgiler, Osmanlıca, Siyer-i Nebi vb. alanlara da atanabilmelidirler.
6. Bu da atama bekleyenlere: Umutlarınızı kaybetmeyiniz. Aldığınız eğitim sadece öğretmenlik eğitimi değildir. Hemen her alanda başarılı olabilirsiniz, yeter ki azminiz olsun. Zaten akademi böyle bir şeydir. Tarih eğitimi alan birisini sağlık sektöründe iyi bir şirket yöneticisi, Eczacılık eğitimi alan birisini de iyi bir halkla ilişkiler uzmanı yapar. İroni yapmıyorum. İdeal olanı söylüyorum. Yoksa bir eczacı kalfasının iki yılda öğrendiği bilgileri 4 yıl boyunca (tabi hazırlık okumadıysa) Eczacı adayına vermenin mantığı nedir? Yoksa fazla mı hayal kuruyorum?